Oorlog voor de Rechter is een project van het Nationaal Archief, Netwerk Oorlogsbronnen, NIOD Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies en Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis en cultuur. Het Nationaal Archief is beheerder van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, Netwerk Oorlogsbronnen zorgt voor de contextualisering en verrijking van het gedigitaliseerde CABR, het Huygens Instituut buigt zich met technische kennis over het digitaal doorzoekbaar maken van de scans en het NIOD heeft de inhoudelijke kennis om de betekenis van het CABR in de geschiedschrijving en herinneringscultuur te duiden. 

De financiering voor Oorlog voor de Rechter is zo goed als rond. Het project wordt voor alsnog vanuit drie ministeries gefinancierd. Het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, verantwoordelijk voor het Nationaal Archief waar het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) is ondergebracht. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, verantwoordelijk voor zorg voor oorlogsgetroffenen en de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. En het ministerie Justitie en Veiligheid, oorspronkelijk archiefvormer van het CABR. 

In de afgelopen jaren hebben in het pilotproject TRIADO het Nationaal Archief, Huygens Instituut, NIOD en Netwerk Oorlogsbronnen een willekeurige steekproef uit het CABR met de nieuwste digitale technieken bewerkt. Zo’n 13 meter – resulterend in 157.000 scans – werd in een beveiligde proefomgeving digitaal toegankelijk gemaakt, zodat erin gezocht kon worden op elk woord in de tekst. De bevindingen in dit onderzoek hebben de verwachtingen overtroffen. En hebben geleid tot het voorstel om het gehele CABR digitaal doorzoekbaar te maken en te verbinden met de collecties van meer dan 250 oorlogsmusea, herinneringscentra, archieven, wetenschappelijke instituten en andere organisaties met erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog.

Het CABR is onderdeel van de collectie van het Nationaal Archief in Den Haag. Om persoonsdossiers uit het CABR-archief te komen bekijken, moet u een inzageverzoek indienen. Een medewerker van het Nationaal Archief verricht vooronderzoek. Voor het inzageverzoek hebt u de volledige naam en geboortedatum nodig van de persoon van wie u het dossier wilt bekijken en liefst ook enkele aanvullende gegevens, zoals woonplaats en beroep. Kijk voor meer informatie op NationaalArchief.nl. 

Gedurende het project Oorlog voor de Rechter onderzoeken we binnen een ethisch beraad de vraag “als online publiceren mag, ga je het dan ook doen?”. We gaan in gesprek over de omgang met persoonsgegevens. Er nemen verschillende belangenorganisaties zitting in het ethisch beraad. Namelijk Stichting Werkgroep Herkenning (mail naar secretariaat@werkgroepherkenning.nl of bel 085-0004185) en Centraal Orgaan Voormalig Verzet en Slachtoffers (COVVS). Wilt u uw verhaal of standpunt delen over Oorlog voor de Rechter? Dan kunt u contact opnemen met hen en via deze verenigingen uw stem laten horen. 

U kunt contact opnemen via info@oorlogvoorderechter.nl. 

You can send us an e-mail via: info@oorlogvoorderechter.nl. You can find more information on this website via www.oorlogvoorderechter.nl/about-ovdr. And watch de video with English subtitles on the homepage. 

Het project Oorlog voor de Rechter is inhoudelijk en technologisch een pioniersproject, zowel nationaal als internationaal. Er is geen ander land ter wereld waar zo’n omvangrijk archief rond de berechting van Tweede Wereldoorlog-collaborateurs digitaal toegankelijk wordt gemaakt. Door de toepassing op grote schaal van een combinatie van nieuw beschikbare digitale technologieën op archiefcollecties, heeft het project ook binnen de erfgoedsector een voortrekkersfunctie. Tenslotte is de manier waarop als onderdeel van dit project het gesprek wordt gevoerd met toekomstige gebruikers en nabestaanden over de ethische afwegingen rond het publiceren van het CABR vooruitstrevend.

Voor de cijfers over het aantal dossiers die voorkomen in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) zijn de volgende bronnen geraadpleegd: 

Waar cijfers van elkaar verschilden is in overleg met Sjoerd en Gretha Donker, en andere experts vanuit het NIOD, Netwerk Oorlogsbronnen en Nationaal Archief een keuze gemaakt.

De schatting van het totaal aantal onderzochte personen dat voorkomt in het CABR (425.000) is gebaseerd op de CABR-database. Deze is gemaakt op basis van de cartotheek met onderzochte personen in het CABR archief. De cartotheek is in het verleden aangelegd om te kunnen zoeken in het CABR. De cartotheek is niet compleet en er komen ook dubbele naamsvermeldingen in voor. Daarom is het precieze aantal van onderzochte personen nog niet te geven. Pas wanneer het project Oorlog voor de Rechter is afgerond hebben we de mogelijkheid het archief zo te bevragen, dat we definitieve antwoorden kunnen krijgen. 

Voor achtergrondinformatie over het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging is gebruik gemaakt van artikelen door Anne Gorter, gepubliceerd op de website Oorlogsbronnen.nl. 

Nationaal Archief

OCW